Anh hùng lao động, Nhà giáo nhân dân,
GS. TSKH. Trần Vĩnh Diệu khẳng định như vậy khi nói về tính trung thực
của con người và lòng trung thực ở mỗi nhà giáo. Trước thực trạng hiện
nay ngày càng xuất hiện nhiều tình trạng “đạo văn”, lo ngại trước vấn đề
lòng trung thực của người làm khoa học đang một giảm, Báo điện tử Giáo
dục Việt Nam có cuộc phỏng vấn GS. TSKH. Trần Vĩnh Diệu để làm rõ nguyên
nhân, động cơ của tính không trung thực.
Tư tưởng bằng cấp khiến lòng trung thực giảm đi
PV: Thưa GS. TSKH. Trần Vĩnh Diệu,
trong vài năm gần đây chúng ta phát hiện nhiều nhà khoa học có dấu hiệu
“đạo văn”, những công trình khoa học của họ thường đi chép lại từ công
trình trước để lại, xã hội lên án về vấn đề không trung thực trong
nghiên cứu khoa học. Theo GS, vì đâu có tình trạng này?
GS. TSKH. Trần Vĩnh Diệu:
Nguyên nhân theo tôi thì có nhiều, nhưng có lẽ tư tưởng bằng cấp của ta
nặng quá, quá coi trọng mảnh bằng. Vô hình chung chẳng cứ những người
hoạt động trong lĩnh vực giáo dục đào tạo mà ngay cả quan chức cũng bằng
này, bằng kia. Vì đôi khi cũng do hoàn cảnh xã hội, xã hội chuẩn hóa
thì phải có bằng cấp, bằng cấp sẽ có lợi cho chức vụ, có được động lực
hơn.
Anh hùng lao động, GS. TSKH. Trần Vĩnh Diệu: "Lòng trung thực sẽ luôn theo suốt cuộc đời người thầy". |
Thứ hai, lương của nhà khoa học bây giờ
để nói sống được là rất khó, buộc người ta phải xoay sở, mà đã xoay sở
thì phải có bằng cấp để xin chỗ này, chỗ kia, cũng là vừa háo danh và
cũng là từ trực tiếp cuộc sống buộc họ phải làm vậy.
Thứ ba, càng ngày thì càng người khôn
của khó, như thế hệ của chúng tôi trước kia là làm thật lực, làm thật
chứ không có chuyện lơ mơ. Cho đến tuổi này tôi vẫn phải lên phòng thí
nghiệm vì tôi vẫn đang hướng dẫn nghiên cứu sinh, và trực tiếp làm thì
tôi kiểm tra được phản ứng, được vật liệu đó như thế nào.
Ngay tại Trung tâm của tôi cũng có một
số không tập trung cho chuyên môn, con số này cũng phải 20-30%, họ ngại
vất vả nhưng lại thích bấm máy để máy làm thay. Giờ người ta muốn nhanh
đạt được một kết quả gì đó bằng sức lao động ít nhất, cái này là xu
hướng rất nguy hiểm, không coi trọng thực chất.
Thưa GS, liệu các nhà khoa học trong khi nghiên cứu có chịu sức ép nào khách quan không?
GS. TSKH. Trần Vĩnh Diệu:
Có, cái này có. Họ muốn làm ít nhưng lại muốn hưởng nhiều. Tôi hiện
đang làm Phó tổng biên tập Tạp chí Hóa học thì thấy rằng, có nhiều
trường hợp gửi bài nhưng không dễ gì được đăng nên cứ bôi ra. Hiện có
một cái lớn nhất bao trùm lên các nhà khoa học là niềm tin của con
người.
Chữ “Tín” là hàng đầu
GS là một nhà khoa học, cũng đã hướng dẫn nghiên cứu sinh nhiều thì ông thấy chữ “Tín” đóng vai trò như thế nào ở mỗi con người?
GS. TSKH. Trần Vĩnh Diệu: Tôi
tin độ trung thực của con người rồi cũng phải lên dần. Một đất nước,
một con người như Nhật Bản tôi nghĩ mình không biết học bao giờ mới bằng
họ, họ làm việc nghiêm túc và tôn trọng nhau, người giỏi cũng rất khiêm
tốn, tôn trọng người không được bằng họ.
Nhất là tính trung thực của mình tôi
thấy rất kém. Tôi làm như vậy nhưng rồi cuối cùng cũng phải duyệt bài
cho học trò được đăng. Có người làm thực nghiệm rất ẩu, nhưng lại không
chịu học những người xung quanh, đến lúc làm ra số liệu một bảng đẹp đến
mức người giỏi cũng khó làm được như vậy, vậy thì có tin được hay
không?
Như GS nói, tính trung thực của nhà khoa học ở ta đang có xu hướng kém đi?.
GS. TSKH. Trần Vĩnh Diệu: Tôi
nghĩ không nên quá khái quát, nhưng đâu đó chuyện này vẫn xảy ra, tuy
vậy vấn đề không trung thực trong làm khoa học cần phải nêu. Theo suy
nghĩ của tôi có thực trạng không trung thực nhưng hiện không phải là phổ
biến. Chiều sâu của lòng trung thực không trung thực là đầu tư không
đến nơi đến chốn.
Trong làm khoa học bây giờ khó khăn nhất
là đầu tư vốn không tới nơi tới chốn. Chi ngân sách cho khoa học hàng
năm chỉ có 2%, trong đó 2/3 lại đưa về các sở (địa phương) là hết. Vấn
đề này quản lý rất lỏng lẻo.
Nể nang là mảnh đất cho tiêu cực phát sinh
Theo GS, một nhà khoa học ngoài trí tuệ ra thì còn cần điều gì?
GS. TSKH. Trần Vĩnh Diệu: Bản
thân các nhà khoa học cũng có nghề nghiệp, cũng muốn làm tử tế, nhưng
cũng bị áp lực nhiều. Tôi biết, ở doanh nghiệp quan tâm nhiều tới số
liệu hơn là làm khoa học. Bảo nhà nước không quan tâm thì không đúng,
nhưng chưa đủ và khiến người làm khoa học loay hoay, loay hoay thì thể
nào cũng đẻ ra vấn đề này, vấn đề khác.
Vậy trung thực ở đâu? Ngày xưa người ta
khổ như nhau, cũng không có gì để vun vén cho cá nhân nhiều như bây giờ
nên trung thực dễ hơn bây giờ, họ không có mục đích gì ngoài làm việc.
Về sau này thì trung thực càng mờ đi.
Không trung thực cũng có nguyên nhân từ
chuyện nể nang, nể nang chính là mảnh đất cho tiêu cực phát sinh. Chính
tôi tôi cũng thấy nhiều lúc mình nể nang để cho tiêu cực phát sinh. Nếu
như tất cả thẳng thắn với nhau thì chuyện trung thực dễ tồn tại.
GS có nghĩ tính không trung thực là biểu hiện của lòng tham?
GS. TSKH. Trần Vĩnh Diệu: Cũng
có thể, vì anh muốn đạt được điều gì đó mà chỉ vun vén cho mình. Tại
sao lại không trung thực, vì không muốn lao động để ra một thành quả gì
đó.
Ngay một sự việc mới nhất đang diễn
ra tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, một lãnh đạo nhà trường là Hiệu
phó Nguyễn Cảnh Lương bị “tố” đạo luận án Phó tiến sỹ cách đây 20 năm.
Sự việc đang được Bộ GD&ĐT xác minh làm rõ. Tuy nhiên, nhiều người
cho rằng ông Nguyễn Cảnh Lương có biểu hiện không trung thực khi trong
công trình của mình không chú thích rõ ràng phần mình làm được, chưa làm
được hay phát triển công trình của ai? Mặc dù Hội đồng khoa học chấm
luận án đã nhắc nhở. Để rồi sự việc đến tai dư luận, nhiều người cho
rằng đó là biểu hiện của tính không trung thực? GS nghĩ sao?
GS. TSKH. Trần Vĩnh Diệu: Chỗ
này là chỗ rất dở. Tôi đọc thì thấy, nếu anh Lương có trích dẫn đàng
hoàng thì không ai nói được điều gì, vì trong khoa học phải có tính thừa
kế, nếu thầy đã làm mà trò đi theo thầy cũng là chuyện bình thường.
Nhưng đằng này anh Lương không trích dẫn, đó là cái dở, có nhiều lập lờ ở
chỗ này.
Chỗ này nhiều người nói là biểu hiện của
không trung thực là đúng. Làm nghiên cứu khoa học cái gì cũng phải
nghiên cứu rất kỹ tổng quan, cụ thể trong từng chương phải có trích dẫn
rõ ràng, ai đã làm tới đâu, mình làm tới đâu. Tệ nhất là lập lờ không
trích dẫn.
Nếu nói anh Lương vô tình thì không
đúng, vì trích dẫn là chuyện đương nhiên phải làm, còn không trích dẫn
là chuyện cố tình chứ không phải cẩu thả.
Tính trung thực đối với một người thầy có ý nghĩa như thế nào đối với sinh viên, thưa GS?
GS. TSKH. Trần Vĩnh Diệu: Trong
giáo dục luôn luôn phải nêu cao tấm gương người thầy. Qua chuyện của
Hiệu phó Nguyễn Cảnh Lương trường Đại học Bách khoa phải thấy rõ đây
không phải là chuyện “nước chảy bèo trôi”, mà là chuyện rất nghiêm
trọng. Làm nhà giáo thì tính trung thực đi suốt cả cuộc đời. Tại sao tôi
năm nay 76 tuổi nhưng tôi vẫn phải đi làm thí nghiệm, vì tôi muốn những
số liệu đó là thật, tôi mà làm thật thì không ai lừa dối tôi được.
Vì tôi biết phản ứng hóa học xảy ra như
thế nào, làm thật là điều vui nhất của mình. Còn nếu làm nhà giáo mà
không trung thực thì làm sao có thể nói được các thế hệ sau.
Để nâng cao tính trung thực trong mỗi con người, nhất là người thầy thì cần có gì, thưa GS?
GS. TSKH. Trần Vĩnh Diệu: Cũng giống như giao thông, chắc phải tuyên truyền để ngấm dần, kèm theo đó là tạo điều kiện làm việc tốt hơn.
Trân trọng cảm ơn GS. TSKH. Trần Vĩnh Diệu./.
“Tôi chỉ tố cáo tính không trung thực”
Liên quan tới nội dung tố cáo của Tiến
sỹ Nguyễn Ngọc Thành -người đứng đơn tố cáo Hiệu phó Đại học Bách khoa
Hà Nội Nguyễn Cảnh Lương (Luận án phó tiến sĩ khoa học Toán – Lý của
PGS.TS Nguyễn Cảnh Lương, phó Hiệu trưởng Trường ĐH Bách khoa Hà Nội bảo
vệ năm 1996 bị ‘tố’ đã chép lại gần 100% nhiều nội dung trong luận án
Phó tiến sĩ Khoa học của PGS.TS Đặng Văn Khải, được bảo vệ trước đó 10
năm (1986), chia sẻ: “Khi làm khoa học, việc kế thừa là tất yếu, nhưng
phải làm rõ phần mình đã dùng của người khác, không được nhận tất cả
phần kế thừa của người khác là của “riêng” mình”.
Tiến sỹ Thành cũng cho biết, ông không
tố cáo về nội dung học thuật, tính đúng, sai cũng như chất lượng luận án
của PGS. Nguyễn Cảnh Lương. “Tôi chỉ tố cáo về hành vi không trung thực
của người thực hiện luận án. Bởi theo Tiến sỹ Thành, nếu nói là “sơ
suất” không chú thích rõ nguồn gốc của các công trình trước đó mà PGS.
Lương áp dụng trong luận án của mình, thì tại sao sau nhiều năm PGS.
Lương không đính chính lại bản cuối đã nộp lưu trữ tại Thư viện Quốc
gia?.
Hơn nữa, đây không thể coi là “sơ suất”
được khi trước lúc bảo vệ luận án năm 1996, từ Chủ tịch Hội đồng tới các
thành viên phản biện trong Hội đồng chấm đã nhắc PGS. Nguyễn Cảnh Lương
phải chú thích rõ ràng?
Tiến sỹ Thành cũng khẳng định, rất mong
Bộ GD&ĐT nhanh chóng thành lập Hội đồng thẩm định để làm sáng tỏ nội
dung hai luận án này vì đây liên quan tới danh dự của từng cá nhân và
của Trường Đại học Bách khoa Hà Nội. Đồng thời người tố cáo cũng cho
rằng, cần phải được phản biện công khai với Hội đồng thẩm định cũng như
những chuyên gia Toán học để làm sáng tỏ được nội dung tố cáo. Tiến sỹ
Nguyễn Ngọc Thành khẳng định, sẽ chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu
nội dung tố cáo là sai.
Trước đó, PGS.TS Nguyễn Cảnh Lương, Hiệu
phó Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, những nội dung vụ việc
trong đơn tố cáo nên để cho cơ quan chức năng của Bộ GD&ĐT xác minh
và đưa ra kết luận
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét